De dood van een collega ...

Zij was niet zomaar een collega. Als zij binnenkwam wist iedereen dat zij er was en bij het weggaan was het ook duidelijk merkbaar op de afdeling. Met interesse voor de mening van de ander ging ze haar eigen weg. Wel nam ze de ideeën en suggesties van eenieder mee in haar overwegingen. Dat zag je later terug in de stukken die zij moest opleveren. Toen ze ziek werd, was het eigenlijk direct duidelijk dat het een ongeneselijke vorm van kanker bleek. Dit sloeg op de hele afdeling in als donderslag bij heldere hemel. Zelf ging ze nuchter om met het feit dat het einde van haar leven in zicht was. En hoewel hartstikke ziek, kwam ze op een dag kwam toch nog een paar uur naar kantoor. Daarna zagen ze haar alleen nog online in overleggen waarin zij haar werkzaamheden overdroeg. Haar leidinggevende is nog een keer op huisbezoek geweest en kwam samen met twee collega’s naar de uitvaart. Na haar overlijden heeft men op kantoor een plek gecreëerd met een foto, een kaars en een boek waar de medewerkers hun persoonlijke gevoelens van afscheid - ook op papier - konden uiten. Dit boek is op een later moment aan haar partner gegeven. Er is daarna geen contact meer geweest tussen de mensen van haar afdeling, de leidinggevende en de partner.     

Met bovenstaande omschrijf ik een praktijkvoorbeeld van een veel voorkomende vorm van na het overlijden van een collega. Vaak lijkt dit voldoende voor een team, directe collega’s en of voor de familie.

En soms is er meer nodig om goed afscheid te nemen van je collega.  Je hebt van die collega’s waar je de echte verbinding mee hebt. Waarmee je samen aan het bouwen bent, door weer en wind van-elkaar-afhankelijk moet opereren, die vanaf het begin-af-aan onderdeel van jouw team zijn, waar je soms wel vijf dagen per week of acht uur per dag mee doorbrengt. Die jou vertellen hoe hun weekeinde was, wat ze privé uitspoken (of niet), die blij van vakantie terugkomen. Die eenvoudigweg meer zijn dan die ene collega op de afdeling. Die het  team zo bijzonder maakt; de aanjager, een rots in de branding en of de Haarlemmer olie.  

En stel dat zo een collega overlijdt. Dat vraagt dan echt een – voor ieder - zorgvuldige vorm van afscheid. Graag neem ik je mee in een aantal praktijkvoorbeelden van teams die betrokken met hun eigen ritueel afscheid namen.   

Door een bedrijfsongeval kwam hij om het leven. Het was absoluut domme pech waar niemand schuld aan had. Hij was een collega uit duizenden, het ongeloof groot en het verdriet direct voelbaar. En hoewel eenieder op de werkvloer aanwezig was, werd er een paar dagen niet-of-nauwelijks gewerkt. Op de uitvaart was het voltallige team aanwezig. Twee van zijn teammaten namen het woord en vertelde over hem als collega. Dit werd door de familie ontzettend gewaardeerd. Met een aantal collega’s is nog steeds contact. Nog een prachtig voorbeeld is een team dat gezamenlijk een boom heeft geplant ter ere van hun overleden collega. In het dorp waar hij woonde, vlakbij hun werkplek hebben zij een boom geplaatst met een bordje met zijn naam erbij. Een bijzonder ritueel en mooi eerbetoon. Ik vermoed dat nog regelmatig mensen uit het team even naar de boom gaan.

We zijn ons niet altijd bewust op welke wijze we afscheid kunnen of willen nemen van een gestorven collega. Wat is de behoefte, welke rouwruimte is hiervoor nodig en welke vorm is passend. Zo kwam ik onlangs met een organisatie in contact waarbij het bewustzijn van het gezamenlijk gemis tijdens de jaarlijkse kerstborrel werd ervaren. Ieder jaar sluit men voor de kerst het jaar af met een feestelijke borrel waar ook de partners bij aanwezig zijn. In het jaar van het overlijden van een van de medewerkers realiseerden de achtergebleven collega’s zich, tijdens deze borrel, hoe ontzettend zij de persoon in kwestie misten. Op de werkvloer werd af-en-toe over de dood van hun maat gesproken, echter niet in de groep. Eenieder deed dit op een eigen manier. Ook de werkgever realiseerde zich dat er - in het bedrijf - te weinig aandacht aan het overlijden van deze werknemer geschonken was en heeft dit onlangs opgepakt. Onder begeleiding van een rouwbegeleider gaat men met elkaar in gesprek, deelt men het verdriet en staat men stil bij het gemis van deze bijzondere man. Toen ik bovenstaand voorbeeld bij een andere werkgever noemde, vertelde deze een gelijksoortig voorbeeld van een BBQ bij een van de afdelingen. Ook jaarlijks en met de partners erbij. En in het jaar van het overlijden van een van de collega’s is de afdelings-BBQ, in overleg met de nabestaanden in zijn tuin georganiseerd. De collegae in kwestie hebben alles geregeld en ervoor gezorgd dat de tuin netjes achtergelaten werd. Voor de weduwe was dit een heel bijzonder en liefdevol moment. En voor de collega’s ook! Ieder afscheid vraagt om de nodige aandacht. Het afscheid van een overleden collega dus ook.

En mocht jou dit overkomen, spreek je uit. Laat weten wat jouw behoefte is om afscheid te nemen van je collega. Bespreek het met je team, je werkgever, leidinggevende of iemand anders binnen de organisatie. Wil je de directe omgeving van je overleden collega hierbij te betrekken, neem contact op met hen. Vaak vinden families dit heel prettig. En mocht dat niet het geval zijn, dan mogen zij dat natuurlijk ook aangeven. Voel waar jij kunt bijdragen aan het afscheid, een ritueel of andere passende vorm dat-en-wat het team kan helpen bij het rouwen. Sta stil bij het gezamenlijk verlies en neem de ruimte om deze bijzondere collega op een waardige manier blijvend te kunnen herdenken.     

Mocht je daar met elkaar nog-niet goed uitkomen, bel mij gerust!